Công viên địa chất toàn cầu Đắk Nông

Công viên địa chất Đắk Nông là nơi hội tụ các giá trị tiêu biểu về địa chất, địa mạo, khảo cổ, văn hóa và đa dạng sinh học. Chính vì thế Ủy ban chương trình và quan hệ quốc tế của Hội đồng Chấp hành Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) đã công nhận Công viên địa chất Đắk Nông của Việt Nam là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 07 năm 2020, nơi đây hứa hẹn là một điểm hút du khách quốc tế trong tương lai.

1. Thông tin chung

Công viên địa chất Đắk Nông có diện tích hơn 4.700km², nằm trải dài trên địa bàn 6 huyện, thị xã gồm: Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Song, Đắk Glong và thị xã Gia Nghĩa của tỉnh Đắk Nông, có khoảng 65 điểm di sản địa chất, địa mạo, bao gồm hệ thống gần 50 hang động với tổng chiều dài hơn 10.000 mét, các miệng núi lửa, thác nước…, trong đó có 7 điểm di sản địa chất tầm quốc tế. Nơi đây từ lâu đã nổi tiếng là một vùng đất đỏ trù phú với hệ sinh thái rừng nhiệt đới, nơi lưu trữ các giá trị đặc trưng về đa dạng sinh học cùng với nhiều nét độc đáo về văn hóa, địa chất, tự nhiên cũng như dấu tích hoạt động của người tiền sử.

Công viên Địa chất Đắk Nông nằm giữa vùng đất có bề dày lịch sử văn hóa với những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể như: Không gian Văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên, Sử thi Ót N’drong, Khu Bảo tồn thiên nhiên Nam Nung, Vườn Quốc gia Tà Đùng, Rừng đặc dụng, cụm thác Đ’ray Sáp, Trinh Nữ, Gia Long và Vườn Quốc gia Yok Đôn (Đắk Lắk)… Đây chính là yếu tố làm tăng thêm giá trị cho công viên này.

Hiện nay, đây là Công viên địa chất toàn cầu thứ ba tại Việt Nam, sau Công viên địa chất Cao nguyên đá Đồng Văn (tỉnh Hà Giang) và Công viên địa chất Non nước Cao Bằng (tỉnh Cao Bằng).

2. Nét đặc sắc hiếm có

Lịch sử của vùng đất này bắt nguồn từ 140 triệu năm trước, khi nơi đây còn là một phần của đại dương rộng lớn với các dấu tích được tìm thấy như đá trầm tích, hóa thạch cúc đá và các loại hóa thạch khác. Vận động kiến tạo của lớp vỏ Trái đất đã khiến khu vực này được nâng lên và xuất hiện núi lửa. Chính hoạt động phun trào núi lửa đã che phủ đến một nửa diện tích khu vực này bởi các lớp dung nham bazan.

Đáng chú ý, cách đây khoảng 10.000 năm, núi lửa vẫn còn hoạt động, tạo nên hệ thống hang động núi lửa độc đáo, đồ sộ nhất khu vực Đông Nam Á, trong đó đặc biệt đã phát hiện được dấu tích cư trú của người tiền sử từ khoảng 10.000 năm trước.

Đây cũng là quê hương của ba dân tộc bản địa Mạ, M’nông, Êđê. Vào cuối những năm 70 của thế kỷ trước, nhiều dân tộc phía Bắc đã di cư đến Đắk Nông lập nghiệp, biến nơi đây thành vùng đất đa sắc màu văn hóa của hơn 40 dân tộc.

Bên cạnh đó, vùng đất Đắk Nông còn là một phần của “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” đã được tổ chức UNESCO công nhận là “Kiệt tác Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại” năm 2005.

Trong đó đáng chú ý có việc phát hiện ra bộ đàn đá cổ được chế tác từ đá bazan có niên đại khoảng 2.500 năm - là một trong những nhạc cụ lâu đời nhất của nhân loại. Trong âm thanh rộn ràng của cồng chiêng, sử thi và các nhạc cụ dân tộc, hòa cùng tiếng gió reo, thác đổ, tiếng cỏ cây hoa lá, tiếng núi lửa phun trào và cả những âm vang hào hùng của những bản tráng ca lịch sử, đàn đá nổi bật lên như là biểu tượng của sự kết tinh các âm điệu trong vùng Công viên Địa chất Đắk Nông.

3. Công viên địa chất Đắk Nông - những tuyến du lịch trọng điểm mang đậm chất Tây Nguyên  
Xây dựng tour tuyến du lịch là một trong những yêu cầu quan trọng để tạo đà phát triển Công viên địa chất Đắk Nông. Thông qua các hoạt động khảo sát và trải nghiệm, nhóm chuyên gia tư vấn đã hình thành ý tưởng và lấy ý kiến của các sở ngành, địa phương liên quan để thiết kế nên 3 tuyến du lịch trọng điểm trong khu vực Công viên địa chất Đắk Nông.

Với định hướng phát triển du lịch “Xứ sở của những âm thanh”, Công viên địa chất là nơi hội tụ những cung âm đặc trưng của các nhạc cụ dân tộc, đặc biệt là đàn đá - nhạc cụ lâu đời nhất trong lịch sử loài người. Trên cơ sở đó, hình thành nên 03 tuyến du lịch đặc trưng, cụ thể:

3.1. Độc đáo “Trường ca của Lửa và Nước”

Với chủ đề “Trường ca của lửa và nước” là hành trình khám phá các giá trị địa chất nổi bật trên cung đường từ thị xã Gia Nghĩa về huyện Krông Nô (Quốc lộ 28). Điểm nổi bật là hệ thống hang động núi lửa bazan hoang sơ, phân bố dọc sông Krông Nô được phát hiện từ năm 2007. Đây là hệ thống hang động núi lửa dài và đẹp nhất Đông Nam Á, có hàng chục hang động lớn nhỏ khác nhau với tổng chiều dài khoảng 25km từ miệng núi lửa Buôn Choah dọc theo sông Sêrêpốk đến khu vực thác Đray Sáp. Bên cạnh những ngọn núi lửa hùng vĩ và những thác nước tuyệt đẹp làm say đắm lòng người, du khách còn có cơ hội khám phá hệ thống hang động núi lửa trong đá bazan vô vùng độc đáo với những hang động được xác lập kỷ lục dài nhất khu vực Đông Nam Á và một số hang động còn lưu giữ các di tích cư trú của người tiền sử.

Điểm đến nổi bật nhất trong hành trình này là Khu vườn âm thanh (Phonofolium), được đặt tại Trung tâm thông tin Công viên địa chất Đắk Nông. Đây là một công trình nghệ thuật tương tác giữa cây sống phản ứng với những cảm ứng của con người để tạo ra âm thanh. Công trình nghệ thuật này cho phép du khách cảm nhận được mối quan hệ giữa những tác động của cơ thể người với thiên nhiên nhằm đem lại những trải nghiệm mới lạ và độc đáo cho khách tham quan.

Cũng trong tuyến du lịch“Trường ca của nước và lửa”, du khách sẽ khám phá thêm nhiều điểm du lịch đầy thú vị: Mỏ cao lanh nằm trên địa bàn xã Đắk Ha (Đắk Glong), Làng nghề đan lát người M’nông, căn cứ địa Nâm Lung, trang trại dê hữu cơ Duy Hùng, mỏ nguyên liệu nhôm, đi bộ đường rừng, thác Đray Sáp, Núi lửa Nâm Kar, Trung tâm thông tin Đray Sáp, thác Gia Long và hang động núi lửa.

3.2. Hòa cùng “Bản giao hưởng của làn gió mới”

Nếu những ngọn núi lửa hùng vĩ, những thác nước tuyệt đẹp và hệ thống hang động núi lửa bazan làm nên tuyến du lịch thứ nhất ở Công viên địa chất Đắk Nông thì tuyến du lịch thứ hai có tên gọi “Bản giao hưởng của làn gió mới” lại là hành trình về nguồn, nơi chứa đựng các giá trị văn hóa bản địa của đồng bào dân tộc M’nông, Êđê như: Sử thi, nghệ thuật cồng chiêng, dệt thổ cẩm, đan lát truyền thống... và các di tích lịch sử thời kỳ chống Pháp và chống Mỹ.

Tại đây quý khách sẽ được khám phá núi lửa Băng Mo gắn liền với truyền thuyết của người dân bản địa liên quan tới tín ngưỡng đa thần; Cầu Serepok- nơi ghi dấu lịch sử phát triển của vùng đất và con người Tây Nguyên, được chính quyền thực dân Pháp xây dựng vào năm 1941, đây là bằng chứng lịch sử cho sự kiện quân và dân ta mở mũi tiến công quan trọng tiến về giải phóng Buôn Ma Thuột, hướng về Sài Gòn giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Rảo bước qua cầu Sêrêpốk, hành trình “Bản giao hưởng của làn gió mới” còn thu hút du khách với nhiều điểm du lịch hấp dẫn như: Núi lửa Ea T’ling, Làng người Ê đê, Thác Trinh Nữ, Vườn xoài Đắk Mil, Nhà ngục Đắk Mil, Di tích lịch sử đường Trường Sơn và điểm khai thông liên lạc đường Bắc Nam, Rừng cao su, Trang trại nông nghiệp organic Thu Thủy, Điểm tiếp xúc dung nham và cát kết, Mỏ đá Saphia Trường Xuân, Núi lửa Thuận An, Hồ Tây Đắk Mil, Đồi chiến thắng 722 Đắk Sắk…

3.3. Lắng nghe “Âm vang từ trái đất”

Đây là tên gọi của tuyến du lịch thứ ba và cũng là tuyến cuối cùng trong hành trình chinh phục công viên địa chất Đắk Nông. Tuyến du lịch này mang đến những trải nghiệm về cảnh quan thiên nhiên như: Triển lãm các loại cà phê, Bảo tàng văn hóa Đắk Nông, Chùa Pháp Hoa, Điểm gỗ hóa thạch, Nhà trưng bày đàn đá, Nhà trưng bày cồng chiêng của người Mạ, Thác đá cột Liêng Nung, Cây thần linh, Trạm thủy điện, Điểm cảnh quan hồ Tà Đùng, Quán cà phê ngắm cảnh, Miếu thần đá, Cảnh quan thác nước granite, Vườn sầu riêng... và thưởng thức nhạc cụ truyền thống dân tộc tại nhà trưng bày các nhạc cụ cổ xưa, cồng chiêng người Mạ và nhà triển lãm âm thanh...

Điểm gỗ hóa thạch xã Đắk R’moan (TP. Gia Nghĩa) là một trong những điểm du khách đáng dừng chân tại Công viên địa chất Đắk Nông. Gỗ hóa thạch nơi đây có nhiều hình dáng đẹp, độc đáo và có nhiều vân bên trong. Không giống như các mẫu gỗ hóa thạch chứa nhiều silicat, gỗ hóa thạch trong vùng Công viên địa chất Đắk Nông đặc biệt hơn cả vì khoáng vật thay thế là hydroxit sắt, nên thường có màu nâu đỏ đặc trưng. Các tầng chứa gỗ hóa thạch này có thể được hình thành từ các pha phun trào núi lửa khác nhau và cách nhau hàng triệu năm tuổi. Khi đến đây, ngoài việc chiêm ngưỡng các loại gỗ hóa thạch đặc trưng của Công viên địa chất Đắk Nông, du khách thể quan sát được gỗ hóa thạch từ Công viên địa chất Lesvos (Hy Lạp) khu vực nổi tiếng với rừng hóa đá nhờ vào sự hợp tác giữa mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu.

Công viên Địa chất toàn cầu Đắk Nông là địa điểm mang đến những trải nghiệm rất thú vị về con người, lịch sử, văn hóa, địa chất, địa mạo. Nơi đây đã và đang mở rộng cánh cửa cho sự phát triển của ngành du lịch tỉnh nhà nói riêng và du lịch các tỉnh Tây Nguyên nói chung.